نسخه نویسی دارویی یکی از فرایندهای مهم و حیاتی در هر کشور است. در طول سال ها، نسخه نویسی کتبی روشی انتخابی برای پزشکان به منظور برقراری ارتباط در زمینه تصمیمات مرتبط با دارو درمانی بوده است. در فرایند کند و قدیمی نسخه نویسی دستی که با استفاده از قلم و کاغذ انجام می گیرد، ریسک بالای خطاهای انسانی و اشتباهات ثبتی زیاد دیده می شود، که پیشگیری از آن ها تاثیر زیادی بر کاهش خطاهای پزشکی دارد. مشکلات و محدودیت های نسخه نویسی کاغذی و مزایای چشم گیر فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب شده است که بهره گیری از سیستم نسخه نویسی الکترونیکی به عنوان راه حل نهایی این مشکلات مورد توجه قرار گیرد. در دهه گذشته، همواره نسخه نویسی الکترونیک از موضوعات مورد توجه در بین راه حل های دیگر سلامت الکترونیک برای پردازش داده های مربوط به سلامت بوده است. نسخه نویسی الکترونیک به مفهوم تبادل الکترونیکی اطلاعات مربوط به نسخه بین ذی نفعان فرایند نسخه نویسی است.

سیستم های نسخه نویسی الکترونیک فرصتی را برای بهبود فرایند نسخه نویسی، حمایت از تصمیم گیری بالینی در زمینه دارو درمانی و صرفه جویی هزینه های مراقبت بهداشتی فراهم می کند و مزایایی مانند کاهش اشتباهات نسخه، ارتقای ایمنی بیمار، افزایش خوانایی، دقت و صحت نسخه ها، سهولت در دریافت نسخه، افزایش رضایتمندی بیمار و ارتباط بین کلیه ذینفعان را به همراه دارد.

نسخه الکترونیکی در بسیاری از گزارش های متخصصین و طرح های ملی عمومی مورد بحث قرار گرفته است و در چندین کشور اروپایی و آمریکایی آزمایش شده، پیاده سازی شده، یا در حال پیاده سازی است. این سیستم، نمونه ای از سیستم های اطلاعات فنی – اجتماعی بین رشته ای است، که دارای حوزه گسترده، کاربران مختلف، فرایند پیاده سازی متفاوت و راه حل های فنی خاص در هر کشور است. همچنین، دارو مهم ترین بخشی است که در همه صنایع و نظام ها از آن حمایت می شود و نحوه تجویز و مصرف آن در هر کشور یکی از ارکان مهم نظام سلامت تلقی می شود.

استفاده از تجربیات کشورهای پیشرو در این زمینه برای توسعه و طراحی سیستم نسخه الکترونیک در سایر کشورها بسیار ضروری و مفید است و زمینه را برای دستیابی به بالاترین سطح سیستم نسخه نویسی الکترونیک و ادغام با پرونده الکترونیک سلامت فراهم می کند. بنابراین، مقاله حاضر با هدف شناسایی و بررسی مدل سیستم نسخه الکترونیک در کشورهای منتخب تهیه شده است.

دانمارک:

فرایند توسعه نسخه نویسی الکترونیک از دانمارک آغاز شد و در حال حاضر سیستم نسخه نویسی الکترونیک ملی در سرتاسر دانمارک به صورت روزانه مورد استفاده قرار می گیرد.

معماری سیستم نسخه نویسی الکترونیک دانمارک، مطابق شکل 1، بر پایه داده سلامت شبکه ارتباطی (SDN)، پایگاه داده ملی مرکزی (سرور نسخه نویسی مرکزی)، پرتال سلامت ملی (sundhed.dk) و پرونده (پروفایل) دارویی الکترونیک شخصی قرار دارد. پایگاه داده مرکزی به اطلاعات پایگاه داده دارویی ملی و پرونده دارویی الکترونیک شخصی (PEM) از طریق پرتال سلامت دانمارک دسترسی دارد. در سیستم نسخه نویسی فعلی دانمارک، قابلیت حمایت از تصمیم گیری با استفاده از پایگاه داده دارویی ملی (Centeral national medication database) مرکزی و شبکه خصوصی داده مراقبت سلامت دانمارک (Medcom) فراهم شده است و پزشکان از طریق پرتال سلامت ملی به اطلاعات پایگاه داده دارویی ملی و پرونده دارویی الکترونیک شخصی در زمان نسخه نویسی دسترسی دارند. در دانمارک فرایند بازپرداخت نسخ دارویی از طریق سیستم نسخه نویسی الکترونیک انجام می گیرد و برای بیماران نیز امکان تجدید نسخه از طریق وب سرویس و دسترسی به پروفایل دارویی شان در سطح ملی فراهم شده است.

شکل 1 سیستم نسخه نویسی الکترونیک دانمارک

فنلاند:

ابتکار عمل ایجاد سیستم نسخه نویسی الکترونیک مرکزی از سال 2001 در فنلاند آغاز شد و بر اساس قوانین، کلیه فراهم کنندگان مراقبت سلامت متعهد شده اند تا سال 2015 به سیستم بایگانی الکترونیک ملی متصل شوند. معماری سرویس نسخه نویسی الکترونیک دانمارک بر پایه بایگانی ملی اطلاعات سلامت فنلاند (KanTa) قراردارد. KanTa، نام جامعی برای سرویس های ملی سیستم داده برای داروسازان و شهروندان است، که هدف آن فراهم نمودن امکان دسترسی بیمار و ارائه دهندگان مراقبت بهداشتی به اطلاعات بیمار و داروی مورد نیاز در هر زمان و مکان است. KanTa، از سه سیستم اطلاعات پزشکی ملی تشکیل شده است که شامل پایگاه داده نسخه نویسی الکترونیک ملی مرکزی (مرکز نسخه یا سیستم نسخه نویسی الکترونیک ملی) و پایگاه داده دارویی ملی (پایگاه داده دارویی واحد)، بایگانی الکترونیک ( بایگانی ملی مدارک سلامت یا بایگانی ملی پرونده الکترونیک سلامت) و یک پورتال شبکه برای دسترسی آنلاین شهروندان به نسخه ها و داده های پرونده پزشکی خود است. سیستم نسخه نویسی الکترونیک دارای نقش مرکزی در سیستم KanTa است. در سیستم نسخه نسویسی الکترونیک فنلاند (شکل 2)، بیمار می تواند اطلاعات سلامت و پرونده خود را از طریق پرتال شبکه با استفاده از شناسه الکترونیک یا رمز بانکداری آنلاین مشاهده نماید، درخواست تجدید یا تکرار نسخه خود را به مراکز مراقبتی یا داروخانه ارائه نماید و نتیجه آن را از طریق پیامک دریافت کند.

                                                             شکل 2: سیستم نسخه نویسی الکترونیک فنلاند

منبع: مجله تحقیقات بالینی در علوم پیراپزشکی، سال پنجم، شماره دوم